حرکات یوگا فقط باعث افزایش انعطاف پذیری و یا کاهش درد عضلات نمی شود. یوگا می تواند باعث ارتقای عملکرد بخش های مختلف بدن شود، استرس را کاهش دهد و در نتیجه باعث می شود خلق وخوی بهتری داشته باشید. در این مطلب چند حرکت یوگا را به شما آموزش می دهیم که می توانید به راحتی در منزل انجام دهید. یک برنامه روزانه یوگا که خیلی ساده است و برای هر سطح از تناسب اندام نیز مناسب است. اگر ۲۰ دقیقه وقت اضافی دارید، چه در اول صبح چه بعد از پایان یک روز کاری طولانی، این حرکات معجزه می کند. برای انجام بهتر حرکات یوگا توصیه می شود از یک زیرانداز ورزشی یا یک حوله استفاده کنید.
حرکت اول
چهار زانو صاف بنشینید، چشم هایتان را ببندید و بدون فکر کردن به چیزی دم و بازدم خود را آرام کنید. سعی کنید که ذهنتان را آرام کنید. هرگونه افکار مزاحم که ذهن شما را درگیر می کنند را دور بریزید. با ۶ شماره از طریق بینی نفس بکشید، ۲ شماره آن را نگه دارید و هوا را با ۸ شماره از بدنتان خارج کنید. ۶-۲-۸ این کار را برای ۸ تا ۱۲ تنفس و به مدت ۳ تا ۵ دقیقه تکرار کنید.
حرکت دوم
بعد از حرکت اول، روی چهار دست و پا بروید. مانند تصویر قرار بگیرید به نحوی که پاهایتان به اندازه عرض شانه باز باشد و ستون فقرات نیز باید در حالت عادی باشد. هنگام باز دم به آرامی ستون فقرات را از نوک سر تا دنبالچه خم کنید. پشتتان باید حالت خمیده ای مانند حرف C داشته باشد. بدنتان را منقبض کرده و به قسمت فوقانی پشت اجازه دهید که کاملا" کشیده شود. هنگام دم به آرامی ستون فقراتتان را به حالت طبیعی باز گردانید و کمی از حالت طبیعی به سمت پایین خم کنید. شما باید حالت C معکوس داشته باشید. همراه با تنفس آرام و کنترل شده این حرکت را به مدت ۸ تنفس انجام دهید.
حرکت سوم
کف دست ها و پاها باید روی زمین باشد، باسن را از زمین فاصله دهید، تا جایی که زانو و آرنج ها صاف شوند. دست ها و پاها به اندازه عرض شانه باید باز باشند. با قرار گرفتن در این وضعیت باید احساس کشش در عضلات همسترینگ (پشت ران) و شانه هایتان داشته باشید. نگاه شما باید بین پاها باشد. آرام باشید و در این حالت به طور عمیق نفس بکشید. روی بازدم تمرکز کنید و این حالت را به مدت یک تا ۲ دقیقه و با ۳ تا ۴ تنفس ادامه دهید.
حرکت چهارم
صاف بایستید و در حالی که پاها کمی از هم فاصله دارند، به آرامی خم شوید. بالاتنه را به پایین ببرید و پشت ساق پا را با دست هایتان بگیرید. در این حالت کمی توقف کنید تا تنش ایجاد شده در ستون فقرات و عضلات همسترینگ برطرف شود. اگر می خواهید تمرکز بیشتری روی ستون فقرات داشته باشید، زانوهایتان را به آرامی خم کنید. اگر می خواهد روی عضلات پشت ران تمرکز بیشتری داشته باشید، زانوهایتان را صاف نگه دارید. در این حالت به مدت ۳ تا ۴ تنفس بمانید و یک تا ۲ دقیقه حرکت را تکرار کنید.
حرکت پنجم
به حالت ایستاده صاف بایستید و پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید. با پای چپ یک قدم به عقب بردارید تا پاهایتان به حالت گام برسند. پاشنه ها را آزاد کنید، به کنار بچرخانید و به پاهایتان اجازه دهید صاف باشند. در حالت فرشته ۴۵ درجه قرار گیرد. دست هایتان را بالای سر برده و هم سو و موازی یکدیگر قرار دهید. اسم این حالت جنگجو یک است. به مدت ۲ تا ۴ تنفس در این وضعیت بمانید.سپس بالاتنه را به طرف داخل بچرخانید، موقیعت پاها را تغییر ندهید و دست ها را در امتداد پاها باز کنید. پای پشتی (پای چپ) صاف است. این همان حالت جنگجو دو است. این حالت را برای ۲ تا ۴ تنفس نگه دارید. سپس به حالت نیم رخ فرشته با پایین بردن دست راست به جلوی پای راست، بروید. به بالا تنه تان اجازه دهید که به پایین برود و دست چپ رو به بالا باشد. در این حالت، دست راست، شانه ها و دست چپ در امتداد هم هستند. این حالت را برای ۲ تا ۴ تنفس نگه دارید. حرکت را برای طرف دیگر بدن نیز انجام دهید.
حرکت ششم
روی زمین به پشت دراز بکشید، دست ها را در کنار بدن قرار دهید و پاهایتان را به طرف داخل جمع کنید به نحوی که از زانو خم شود و کف پاها در تماس باشند. از کشش ایجاد شده در ران هایتان لذت ببرید. این حالت را به مدت ۶ تا ۸ تنفس ادامه دهید.
آخرین حرکت، حالت استراحت
به پشت روی زمین دراز بکشید و دست و پاها را دراز کنید. در حالت آرام قرار بگیرید و چشمانتان را ببندید. از این حالت به عنوان یک تجدید قوای عمیق برای آرام سازی بدن از تمرین انجام شده استفاده کنید. به مدت ۴ دقیقه در این حالت بمانید.
جمع بندی
با این تمرینات ساده یوگا، شما گذشته از اینکه می توانید قدرت و انعطاف پذیری را بالا ببرید، بلکه می توانید فشار و استرس در عضلات، مفاصل و لیگامنت ها را نیز تخلیه کنید.
الف - مثل آشپزی
بالاترین آمار جستجو در حرف الف مختص به کلمه آشپزی بود. به نظر می آید کاربران ایرانی در اینترنت نیز به دنبال غذاهای خوش طعم و خوشمزه می گردند. این کلمه بیش از 20 میلیون بار در گوگل جستجو شده است. ذوق ایرانیان با جستجوی کلمه آهنگ نیز رعایت شده است این کلمه بیش از 13 میلیون بار مورد جستجو قرار گرفته است.
ب - مثل بانک ملی
قصد تبلیغ برای بانک ملی را نداریم اما کاربران ایرانی بیش از 13 میلیون بار این کلمه را در جستجوگر گوگل وارد کرده اند و این بیش از هر چیز نشانگر رشد بانکداری الکترونیکی در نزد ایرانیان است.این خوشحالی زمانی کامل می شود که بانک صادرات با 5 میلیون جستجو در رتبه سوم قرار دارد. البته کلمه بازار کار نیز با 10 میلیون بار جستجو در مکان دوم جای گرفته است.
پ - مثل پست
مسئولان پست باید بسیار خوشحال باشند که ایرانیان بیش از 47 میلیون بار این کلمه را جستجو کرده اند.برای شرکت پستی که ضرردهی آن بسیار زیاد است این آمار می تواند نقطه امیدی در تاریکی باشد. کلمه پرسپولیس و پارس خودرو با 37 و 8 میلیون بار جستجو در رتبه دوم و سوم قرار دارند.
ذوق ایرانی در فضای سایبر نیز به رخ کشیده شده است. بیش از 35 میلیون بار جستجوی کلمه شعر در نزد کاربران ایرانی از ذوق شعر این کاربران خبر می دهد
ت - مثل تبیان
سایت تبیان یکی از قدیمی ترین سایت هایی است که طرفداران بسیاری را به خود اختصاص داده است. موسسه تبیان با تاسیس این سایت توانسته است تا کاربران بسیار زیادی را مشترک خود کند. این کلمه با 41 میلیون بار جستجو در میان کاربران ایرانی از معدود مواردی است که یک سایت جستجو می شود. کلمه ترجمه با 24 میلیون بار جستجو در رتبه دوم و تابناک با 916 هزار جستجو در رتبه سوم قرار دارد.
ث - مثل ثبت نام کارشناسی
ثبت نام کارشناسی 1 میلیون و 260 هزار بار جستجو شده است . بازار ثبت نام در این قسمت بسیار بالا است ، ثبت نام ازدواج دانشجویی و ثبت احوال نیز در رتبه دوم و سوم قرار دارد. اما نکته جالب ثبت نام برج میلاد است که 324 هزار بار مورد جستجو قرار گرفته است.برج میلادی ها از همین حالا می توانند بر روی درآمدی نجومی حساب باز کنند.
ج - مثل جوک
ایرانیان از دیرباز مردمانی شوخ طبع و خونگرم بوده اند و در قرن بیست و یکم نیز فناوری اطلاعات از شوخ طبعی ایرانیان بی نصیب نمانده است.کاربران ایرانی با 19 میلیون بار جستجوی کلمه جوک آمار بسیار بالایی از شوخ طبیعی دیجیتال را به نمایش گذاشته اند.
چ - مثل چوب
هر چه بیشتر فکر کردیم به نتیجه نرسیدیم که 36 میلیون بار جستجوی کلمه چوب در بین کاربران ایرانی به چه دلیل است؟ شاید شما بتوانید پاسخ مناسبی را در این خصوص برای خود پیدا کنید.
اما چت ایرانی با 3 میلیون و چت روم ایرانی با 2 میلیون بار در رتبه های بعدی قرار دارند.
ح - مثل حوادث
چندی پیش در گزارشی از 100 سایت برتر ایرانی نوشتیم "ایرانیان عاشق حاشیه”.
در این گزارش نیز می توان صحت این جمله را به طور واضح مشاهده کرد. 15 میلیون بار جستجوی کلمه حوادث می تواند گواه این ادعا باشد.
کلمه حج و حج عمره با 3 و 1 میلیون بار جستجو به ترتیب دوم و سوم هستند.
خ - مثل خدا
93 میلیون بار اسم معظم خدا توسط کاربران ایرانی جستجو شده است و کلمه خبر نیز با 51 میلیون و 400 هزار بار در رتبه دوم قرار دارد.
د - مثل دختر
قضاوت 111 میلیون بار جستجوی کلمه دختر در بین کاربران ایرانی را به عهده خواننده می گذاریم اما در رتبه های بعدی کلمات دانلود و داستان با 26 و 13 میلیون جستجو قرار دارند.
ذ - مثل ذوب آهن
صنایع نیز از علاقمندی کاربران ایرانی بی نصیب نمانده است. کلمه ذوب آهن با 454 هزار بار جستجو رتبه بالایی را از آن خود کرده است.
ر - مثل رقص
کاربران ایرانی گوگل بیش از 40 میلیون بار کلمه رقص را جستجو کرده اند و روزنامه با 7 میلیون بار جستجو در مکان بعدی قرار دارد.
ز - مثل زنان زیبا
زنان زیبا 6 میلیون بار توسط کاربران ایرانی جستجو شده اند.در رتبه بعدی زنگ موبایل با بیش از 2 میلیون بار جستجو قرار دارد.
ژ - مثل ژاپن
یکی از معدود کشوری که توسط کاربران ایرانی مورد جستجو قرار گرفته است کشور ژاپن است.این کشور 142 میلیون بار توسط این کاربران در گوگل جستجو شده است. کلمه ژورنال نیز 13 میلیون بار مورد جستجو قرار گرفته است.
س - مثل سایپا
سایپا خودروی ملی خود را رونمایی کرد. آیا 35 میلیون بار جستجو برای این خودرو است؟
ش - مثل شعر
ذوق ایرانی در فضای سایبر نیز به رخ کشیده شده است. بیش از 35 میلیون بار جستجوی کلمه شعر در نزد کاربران ایرانی از ذوق شعر این کاربران خبر می دهد.
ص - مثل صید
کلمه صید 439 هزار بار در گوگل جستجو شده است. این کلمه را نمی توان البته با قاطعیت به کاربران ایرانی نسبت داد زیرا برخی از سایت های یافت شده عربی بودند.
ض - مثل ضرب المثل
ضرب المثل های ایرانی ها از گذشته معرف این قشر بوده اند . در فضای سایبر نیز کاربران ایرانی 13 میلیون بار کلمه ضرب المثل را جستجو کرده اند. کلمه ضد فیلتر نیز با 713 هزار بار جستجو از علاقمندی این کاربران است.
ط - مثل طالع بینی
طالع بینی نزد ایرانیان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این کلمه در گوگل توسط کاربران ایرانی 5 میلیون بار مورد جستجو قرار گرفته است.
سایت تبیان یکی از قدیمی ترین سایت هایی است که طرفداران بسیاری را به خود اختصاص داده است. موسسه تبیان با تاسیس این سایت توانسته است تا کاربران بسیار زیادی را مشترک خود کند. این کلمه با 41 میلیون بار جستجو در میان کاربران ایرانی از معدود مواردی است که یک سایت جستجو می شود
ظ - مثل ظهور امام زمان (عج)
کاربران ایرانی در فضای سایبر نیز ارادت خود را به مهدی موعود (عج) نشان داده اند. ظهور امام زمان(عج) به تعداد 3 میلیون بار فضای جستجوگر گوگل را مزین کرده است.
ع - مثل عکس
46 میلیون بار جستجوی کلمه عکس در بین کاربران ایرانی نشان از علاقه وافر این کاربران به عکس دارد.کلمه عشق با 28 میلیون بار جستجو و عروس با 14 میلیون بار در رتبه های بعدی قرار دارند.
غ - مثل غزل
ذوق ایرانی با جستجوی 4 میلیون و 560 هزار بار کلمه غزل کامل شده است. این کلمه یکی از کلماتی است که آمار بالایی را به خود اختصاص داده است.
ف - مثل فال حافظ
حافظ ای حافظ شیرازی بر ما نظر اندازی
شیرینی و حلاوت گرفتن فال حافظ به فضای سایبر نیز کشیده شده است .13 میلیون و400 هزار بار جستجو در گوگل توسط کاربران ایرانی صحت این ادعا را روشن می کند.
فیلتر شکن نیز با 1 میلیون و 910 هزار جستجو در رتبه بعدی قرار دارد.
ق - مثل قرآن کریم
به کلمه "ق” که رسیدیم حدسمان درست از آب درآمد. 21 میلیون و 500 هزار جستجوی قرآن کریم شایسته ایرانیان بود و بس.
ک - مثل کلیپ
28 میلیون و 100 هزار جستجو در مورد کلمه کلیپ در سایت گوگل توسط کاربران ایرانی ثبت شده بود.
گ - مثل گالری عکس
کاربران ایرانی گوگل 24 میلیون و 700 هزار بار کلمه گالری عکس را مورد جستجو قرار داده اند. کلمه گل نیز با 18 میلیون بار جستجو در رتبه بعدی قرار دارد.
ل - مثل لبنان
یکی دیگر از کشورهایی که کاربران ایرانی به آن علاقه وافری دارند لبنان است. این کشور بیش از 24 میلیون بار توسط کاربران ایرانی مورد جستجو قرار گرفته است.
کلمه لباس عروس نیز با 7 میلیون 30هزار بار جستجو در مکان بعدی ایستاده است.
م - مثل مترجم
7 میلیون و 390 هزار بار جستجو ی کلمه مترجم در سایت گوگل توسط کاربران ایرانی نشان دهنده رشد نرم افزارهای مترجم آنلاین در کشور است که می توان این نکته را به فال نیک گرفت.
ن - مثل نور
کلمه نور با بیش از 47 میلیون بار جستحو رتبه نخست را در کلمه "ن” دارا است و نوکیا نیز با 15 میلیون و 600 هزار جستجو رتبه دوم را در کشور دارد. نوکیا پیش از این ایران را یکی از بزرگترین بازارهای خود قلمداد کرده بود.
و - مثل وزارت بهداشت
کاربران ایرانی یا به بهداشت خود اهمیت ویژه ای می دهند و یا وزارت بهداشت آنقدر عملکرد خوبی داشته است که به یکی از پرطرفدارترین کلمه های کاربران ایرانی تبدیل شده است. 15 میلیون و 700 هزار جستجوی وزارت بهداشت توسط کاربران ایرانی صورت گرفته است.
وزارت علوم با 16 میلیون و 800 هزار جستجو بالاتر از ویکیپدیا قرار دارد.
ه - مثل همشهری
کلمه همشهری با 21 میلیون بار جستجو رتبه اول و همراه اول با 17 میلیون و 400 هزار بار جستجو در رتبه بعدی قرار دارد.
اما نکته جالب رتبه سوم است که 1 میلیون و 730 هزار بار نام هدیه تهرانی هنرپیشه سینما در گوگل ثبت شده است.
ی - مثل یوتیوپ
اما نکته جالب و آخر این که سایت یوتیوپ با وجود فیلتر شدن 52 میلیون بار توسط کاربران ایرانی یافت شده است. کلمه یاس نیز با 23 میلیون و 300 هزار جستجو رتبه بعدی را از آن خود کرده است.بازهم جالب است بدانید 989 هزار بار کلمه یانگوم توسط کاربران ایرانی جستجو شده است.
و همچنین ببینید:
فیلم آموزش حکاکی روی هندوانه
جدیدترین تزیینات شب یلدا 94
تزیین هندوانه شب یلدا به صورت تصویری
انواع دسر شب یلدا همراه با اموزش
گرد آوری مطالب : iranbanou.com
شب یلدا | |
---|---|
![]() بانویی که در کنار میز یلدا، دیوان حافظ میخواند.
|
|
نام رسمی | آیین شب یلدا شب چله جشن چله جشن یلدا |
برپایی توسط | ایران جمهوری آذربایجان افغانستان اقلیم کردستان تاجیکستان پاکستان در میان ایرانیتباران آمریکا، اروپا، کانادا، استرالیا |
جشنها | خوردن هندوانه، انار و آجیل خواندن دیوان حافظ و شاهنامه فال حافظ کف زنی یا بیخ زنی |
تاریخ | ۳۰ آذر |
شب یَلدا یا شب چلّه[۱]یکی از کهنترین جشنهای ایرانی است.[۲] در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیمکرهٔ شمالی، که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته میشود.
یلدا به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) گفته میشود. خانوادههای ایرانی در شب یلدا، معمولاً شامی فاخر و همچنین انواع میوهها و رایجتر از همه هندوانه را مهیا و دور هم صرف میکنند. پس از صرف تناولات، قصهگویی پیرترها برای دیگر اعضای فامیل و همچنین فالگیری با دیوان حافظ رایج است.[۳] در لرستان به شب یَلدا (چله)، «شو اول قاره» (قاهاره) میگویند.
«یلدا» برگرفته از واژهٔ سریانی ܝܠܕܐ به معنای «زایش» و «تولد» است.[۴] ابوریحان بیرونی از این جشن با نام «میلاد اکبر» نام برده و منظور از آن را «میلاد خورشید» دانستهاست.[۵] در آثارالباقیه بیرونی، ص ۲۵۵، از روز اول دی ماه، با عنوان «خور» نیز یاد شدهاست و در قانون مسعودی نسخه موزه بریتانیا در لندن، «خُره روز» ثبت شده، اگرچه در برخی منابع دیگر «خرم روز» نامیده شده است.[۶]
چلّه، دو موقعیت گاهشمارانه در طول یک سال خورشیدی با کارکردهای فرهنگ عامه، یکی در آغاز تابستان (تیرماه) و دیگری در آغاز زمستان (دی ماه)، هریک متشکل از دو بخش بزرگ (چهل روز) و کوچک (بیست روز) است. واژه چلّه برگرفته از چهل (معین، ذیل واژه) و مخفف «چهله» و صرفاً نشاندهنده گذشت یک دوره زمانی معین (و نه الزاماً چهل روزه) است.[۷]
چله و جشنهایی که در این شب برگزار میشود، یک سنت باستانی است. مردم روزگاران دور و گذشته، که کشاورزی، بنیان زندگی آنان را تشکیل میداد و در طول سال با سپری شدن فصلها و تضادهای طبیعی خوی داشتند، بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیتهای خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند.
آنان ملاحظه میکردند که در بعضی ایام و فصول روزها بسیار بلند میشود و در نتیجه در آن روزها، از روشنی و نور خورشید بیشتر میتوانستند استفاده کنند. این اعتقاد پدید آمد که نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکشاند. مردم دوران باستان و از جمله اقوام آریایی، از هند و ایرانی - هند و اروپایی، دریافتند که کوتاهترین روزها، آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است و بلافاصله پس از آن روزها به تدریج بلندتر و شبها کوتاهتر میشوند، از همین رو آنرا شب زایش خورشید (مهر) نامیده و آنرا آغاز سال قرار دادند کریسمس مسیحیان نیز ریشه در همین اعتقاد دارد{مدرک}[۱] در دوران کهن فرهنگ اوستایی، سال با فصل سرد شروع میشد و در اوستا، واژه Sareda, Saredha «سَرِدَ» یا «سَرِذَ» که مفهوم «سال» را افاده میکند، خود به معنای «سرد» است و این به معنی بشارت پیروزی اورمزد بر اهریمن و روشنی بر تاریکی است.[۸] در برهان قاطع ذیل واژه «یلدا» چنین آمده است:[۹]
یلدا شب اول زمستان و شب آخر پاییز است که اول جَدی و آخر قوس باشد و آن درازترین شبهاست در تمام سال و در آن شب و یا نزدیک به آن شب، آفتاب به برج جدی تحویل میکند و گویند آن شب بهغایت شوم و نامبارک میباشد و بعضی گفتهاند شب یلدا یازدهم جدی است.
تاریکی نماینده اهریمن بود و چون در طولانیترین شب سال، تاریکی اهریمنی بیشتر میپاید، این شب برای ایرانیان نحس بود و چون فرا میرسید، آتش میافروختند تا تاریکی و عاملان اهریمنی و شیطانی نابود شده و بگریزند، مردم گرد هم جمع شده و شب را با خوردن، نوشیدن، شادی و پایکوبی و گفتگو به سر میآوردند و خوانی ویژه میگستردند، هرآنچه میوه تازه فصل که نگاهداری شده بود و میوههای خشک در سفره مینهادند. سفره شب یلدا، «میَزد» Myazd نام داشت و شامل میوههای تر و خشک، نیز آجیل یا به اصطلاح زرتشتیان، «لُرک» Lork که از لوازم این جشن و ولیمه بود، به افتخار و ویژگی «اورمزد» و «مهر» یا خورشید برگزار میشد.[۱۰] در آیینهای ایران باستان برای هر مراسم جشن و سرور آیینی، خوانی میگستردند که بر آن افزون بر آلات و ادوات نیایش، مانند آتشدان، عطردان، بخوردان، برسم و غیره، برآوردهها و فراوردههای خوردنی فصل و خوراکهای گوناگون، خوراک مقدس مانند «میزد» نیز نهاده میشد.
جشن انقلاب زمستانی در بین دیگر اقوام باستان نیز رایج بوده است. در روم باستان و همزمان با ترویج مسیحیت، پرستش سول اینویکتوس (خورشید شکست ناپذیر) ایزد پاگان رومی بسیار شایع بود و رومیان میلاد او را در زمان انقلاب زمستانی جشن میگرفتند. سول اینویکتوس در آیین میترائیسم رومی نیز نقشی ویژه داشت و حتی میتراس (معادل یونانی میترا ایزد باستان ایرانی) لقب خورشید شکست ناپذیر را داشت.
محققان معتقدند که مسیحیت غربی چارچوب اصلی خود را که به این دین پایداری و شکل بخشیده به مذاهب پیش از مسیحیت روم باستان از جمله میترایسم مدیون است و برای نمونه تقویم کلیساها، بسیاری از بقایای مراسم و جشنهای پیش از مسیحیت بخصوص کریسمس را در خود نگاه داشته است و کریسمس به عنوان آمیزهای از جشنهای ساتورنالیا و زایش میترا در روم باستان در زمان قرن چهارم میلادی با رسمی شدن آیین مسیحیت و به فرمان کنستانتین به عنوان زادروز رسمی مسیح در نظر گرفته شد.[۱۱] هنگام توسعهٔ آیینهای رازورزی در اروپا و سرزمینهای تحت فرمانروایی امپراتوری روم و پیش از از پذیرفتن آیین مسیحیت، رومیان هر ساله در روز ۱۷ دسامبر در جشنی به نام ساتورنالیا به سیاره کیوان (ساترن)، ایزد باستانی زراعت، احترام مینهادند. این جشن تا هفت روز ادامه مییافت و انقلاب زمستانی را شامل میشد. از آنجا که رومیان از گاهشماری یولیانی در محاسبات خود استفاده میکردند روز انقلاب زمستانی به جای ۲۱ یا ۲۲ دسامبر حدوداً در ۲۵ دسامبر واقع میشد.[۱۲][نیازمند منبع]فرانتس کومون، باستانشناس بلژیکی و بنیانگذار میتراپژوهی مدرن و دیگر میتراپژوهان همفکر او مفاهیم آیین میترایسم روم را کاملاً برگرفته از آیین مزدیسنا و ایزد ایرانی میترا (مهر) میدانند اما این ایده از دهه ۱۹۷۰ میلادی به بعد به شدت مورد نقد و بازبینی قرار گرفته است و اکنون به یکی از مسائل بسیار مجادلهبرانگیز در زمینه پژوهش ادیان در دنیای روم و یونان باستان تبدیل شده است.[۱۳][۱۴] جشن تولد میترا تنها آئینی نیست که به مسیحیت راه پیدا کرده است. میان سنتهای مسیحیان و آئین میترائیسم شباهتهای زیادی وجود دارد. امروزه تمام مسیحیانی که تولد عیسی مسیح را جشن میگیرند هنوز هم در روز جشن شومینه و شمعهایشان را روشن نگاه میدارند، درخت کریسمس را با چراغهای کوچک نورانی تزئین میکنند، شب زنده داری میکنند و غذاهای مخصوص و ویژه میخورند؛ به دید و بازدید یکدیگر میروند و این مناسبت را در کنار دوستان و اقوامشان جشن میگیرند؛ درست نظیر همان سنتی که ایرانیان باستان در شب یلدا برگزار میکردند. کریسمس و یلدا تنها نمونهای از بسیاری از باورها، آداب و رسوم، نمادها، داستانها و افسانههای مشترکی هستند که مردم ملل مختلف و مذاهب مختلف را به هم پیوند میزنند. [۲]
![]() |
برای اثباتپذیری کامل این بخش به منابع بیشتری نیاز است یا منابع ارایهشده بهدرستی ارجاع داده نشدهاند. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکیپدیا برای ارجاع به منابع با ارایهٔ منابع معتبر این بخش از مقاله را بهبود بخشید. مطالب بیمنبع در آینده مردود و حذف خواهندشد. |
در خراسان واژه یلدا بهکار برده نشده در تمام ادوار تاریخی تا آنجا که اسنادشفاهی و مکتوب وجود دارد شب چله یا چله نشینی بکار رفته و در این شب طولانی آیینهای و مراسمهای خاصی وجود داشته که شاید در سایر مناطق ایران کمتر مرسوم بوده است به آن شب چراغانی یا شب چراغ میگفتند. از آنجا که هر میهمانی برای رفتن به شب نشینی، چراغی را همراه خود میبرده و به دلیل فراوانی چراغها عبارت چهل چراغ که نشانه کثرت است بکار میبردند.[۱۵]
یکی از سنتهای مهم برگزاری مراسم سرحمومی در شب چله بوده است. سرحمومی مراسمی است که داماد در حمام عمومی مردانه و عروس در حمام زنانه طی مراسم با شکوهی به حمام میبردند و با رقص و پایکوبی و چوب بازی مراسم حنا بندان بعد از شستن و کیسه کشی داماد انجام میدادند و در مراسم حنا بدان آواز امشب حنا میبندیم... بر دست و پا میبندیم ... را بصورت گروهی میخواندند؛ و درپایان لباس نو بر عروس و داماد و اقوام نزدیک آنها میپوشیدند این مراسم گاهی تا سحر طول میکشید و مقدمه مراسم عروسی در بعد از ظهر روز بعد بود. افراد دعوت شده در صحن حمام جمع میشدند اما جوانان و افراد غیر مدعو تا پایان مراسم در بیرون از حمام جمع می شدندو شوخی و بازی سیاه بازی و انتر بازی در میآوردند.
هدیه دادن داماد برای نامزدش نیز یک امر اجباری بوده است در این شب به داماد این امتیاز بزرگ داده میشد که با بردن هدیه برای نامزدش بتواند شب در خانه بااو در یک اتاق و دوتایی بخوابد. داماد تا قبل از شب زفاف فقط در مناسبتهای خاص و از جمله شب چله مجاز به خوابیدن با نامزدش بوده است که به آن نامزد بازی میگفتند. در شهرهای خراسان خواندن شاهنامهٔ فردوسی در این شب مرسوم است. یکی از آیینهای ویژه شب چله در استان خراسان رضوی و خراسان جنوبی برگزاری مراسم «کف زدن» است. در این مراسم ریشه گیاهی به نام چوبک را که در این دیار به «بیخ» مشهور است، در آب خیسانده و پس از چند بار جوشاندن، در ظرف بزرگ سفالی به نام «تغار» میریزند. مردان و جوانان فامیل با دستهای از چوبهای نازک درخت انار به نام «دسته گز» مایع مزبور را برای ساعتها هم میزنند تا به صورت کف سفت درآید و این کار باید در محیط سرد صورت گیرد تا مایع مزبور کف و سپس سفت شود خشک شده آن مانند گز اصفهان میشود. کف آماده شده در پایان با مخلوط کردن شیره شکر آماده خوردن شده و پس از تزیین با مغز گردو و پسته برای پذیرایی مهمانان برده میشود. در این میان گروهی از جوانان قبل از شیرین کردن کفها مجاز هستند با پرتاب آن به سوی همدیگر و مالیدن کف به سر و صورت یکدیگر شادی و نشاط را به جمع مهمانان میافزایند.
یکی دیگر از جشنهای ایرانی چله تموز است که عکس چله زمستان است و آن طولانیترین روز سال است که هنوز هم در خراسان جنوبی گرامی داشته میشود.[۱۶]
شب یلدا (شب چله) در شهرستان دهاقان اصفهان: مانند سایر مناطق ایران فامیل و بستگان به خانهٔ پدر بزرگها یا مادر بزرگها میروند ودور هم پای کرسی جمع میشوند. صاحب خانه هم با آجیل و میوه از مهمانها پذیرائی میکند آنها تا پاسی از شب و گاهی تا نزدیک صبح مینشینند، شاهنامه میخوانند و فال حافظ میگیرند. بزرگترها داستان یا خاطره نقل میکنند. تازه دامادها با هدیه یا خوانچه به خانه عروس میروند. آجیل شب یلدا:کشمش، گردو، بادام، قیسی، برگه زردآلو یا برگه گلابی، جوزقند و انجیر و خرما است. میوه شب یلدا:انار، هندوانه، سیب، گلابی انباری (سیبری) است. نوشیدنی شب یلدا:بطور معمول چای و شربت و چنانچه برف باشد مخلوط برف و شیره انگور. غذای شب چله (یلدا):چنانچه مقدور باشد پلو ماهی و در غیر اینصورت یکی از غذاهای محلی:مانند کوفته، گندی، دلمه، چرب و شیرین و . . .
در خطهٔ شمال و آذربایجان رسم بر این است که در این شب خوانچهای تزیین شده به خانهٔ تازهعروس یا نامزد خانواده بفرستند. مردم آذربایجان در سینی خود هندوانهها را تزئین میکنند و شالهای قرمزی را اطرافش میگذارند. درحالی که مردم شمال یک ماهی بزرگ را تزئین میکنند و به خانهٔ عروس میبرند.
در کردستان نیز مانند سایر مناطق کوهستانی ایران این آیین تاریخ کهنی دارد که به همان نام قدیمیش «شو چله» خوانده میشود و در شهر سنندج مرکز استان کردستان از قدیم اکثر خانهها غذای دلمه و نان سنگک یرای پذیرایی از مهمانها آماده میکنند و این به صورت سنتی در این شهر تبدیل شده است.
مردم استان بوشهر نیز همچون دیگر هموطنان ایرانی، این آیین کهن را با رفتن به خانه بزرگترها میگذرانند. هندوانه در شب یلدا در بوشهر کاربرد زیادی دارد.
در مازندران شب یلدا بسیار با اهمیت و گرامی داشته میشود. در این شب همه مردم به خانه پدر بزرگها و مادر بزرگها رفته و ضمن دورهمنشینی و خواندن فال حافظ و فردوسیخوانی به خوردن تنقلات و میوه جات خصوصاً انار و هندوانه و ازگیل میپردازند و با خوردن و نوشیدن و شنیدن صحبتها و داستانهای بزرگترها، شب را به صبح میرسانند و معتقدند که صبح بعد از یلدا روز پیروزی خورشید بر سیاهی و تاریکیها است.
سفرهٔ مردم شیراز مثل سفرهٔ نوروز رنگین است. مرکبات و هندوانه برای سرد مزاجها و خرما و رنگینک برای گرم مزاجها موجود است. حافظخوانی جزو جدانشدنی مراسم این شب برای شیرازیهاست. البته خواندن حافظ در این شب نه تنها در شیراز مرسوم است، بلکه رسم کلی چلهنشینان شدهاست.
همدانیها فالی میگیرند با نام فال سوزن. در گلپایگان قدیم هم شب یلدا این رسم بود. همه دور تا دور اتاق مینشینند و پیرزنی به طور پیاپی شعر میخواند. دختر بچهای پس از اتمام هر شعر بر یک پارچه نبریده و آب ندیده سوزن میزند و مهمانها بنا به ترتیبی که نشستهاند شعرهای پیرزن را فال خود میدانند. همچنین در مناطق دیگر همدان تنقلاتی که مناسب با آب و هوای آن منطقهاست در این شب خورده میشود. در تویسرکان و ملایر، گردو و کشمش ومویز نیز خورده میشود که از معمولترین خوراکیهای موجود در این شهرستانهاست. همچنین درآجین میوه وتنقلات برای دختری که نامزد شده ازطرف خانواده دامادبرده می شودو این ازرسوم قدیم به جامانده است.
در اردبیل رسم است که خانوادهها شب یلدا دور هم جمع میشوند و تا پاسی از شب با هم شب نشینی میکنند. هنداونه، انار، پرتقال، تخمه، ماهی پلو و... از جمله خوراکیهایی است که در استان اردبیل مرسوم هست، ودر شب یلدا برای تازه عروس هندوانه تزئین میکنند و به همراه هدایای دیگر از طرف خانواده داماد فرستاده میشود.
در گیلان هندوانه را حتماً فراهم میکنند و معتقدند که هر کس در شب چله هندوانه بخورد در تابستان احساس تشنگی نمیکند و در زمستان سرما را حس نخواهد کرد. «آوکونوس» (آو= آب و کونوس = ازگیل) یکی دیگر از خوردنیهایی است که در این منطقه در شب یلدا رواج دارد و به روش خاصی تهیه میشود. در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره میریزند، خمره را پر از آب میکنند و کمی نمک هم به آن میافزایند و در خم را میبندند و در گوشهای خارج از هوای گرم اتاق میگذارند.
ازگیل سفت و خام، پس از مدتی پخته و آبدار و خوشمزه میشود. آوکونوس در اغلب خانههای گیلان تا بهار آینده یافت میشود و هر وقت هوس کنند ازگیل تر و تازه و پخته و رسیده و خوشمزه را از خم بیرون میآورند و آن را با گلپر و نمک در سینهکش آفتاب میخورند. در گیلان در خانوادههایی که در همان سال پسرشان را داماد یا نامزد کردهاند رسم است که طبقی برای خانواده نوعروس میفرستند. در این طبق میوهها و خوراکیها و تنقلات ویژه شب چله به زیبایی در اطراف آراسته میشود و در وسط طبق هم یک ماهی بزرگ (معمولاً ماهی سفید) تازه و خام همراه با تزیین سبزیجات قرار میگیرد که معتقدند باعث خیر و برکت و فراوانی روزی زوج جدید و همچنین سلامت و باروری نوعروس میگردد.[نیازمند منبع]
مردم خوزستان تا سحر انتظار میکشند تا از قارون افسانهای استقبال کنند. قارون در لباس هیزمشکن برای خانوادههای فقیر تکههای چوب میآورد. این چوبها به طلا تبدیل میشوند و برای آن خانواده، ثروت و برکت به همراه میآورند.[نیازمند منبع] به خانه بزرگترها رفته و دور هم جمع شده به شوخی خنده گذرانده، آجیل هندوانه انار شیرینی و خرما و لبو و اش وشیرینیهای مختلف از جمله خوراکیهای این آیین کهن است.
مردم استان قزوین نیز همچون دیگر هموطنان ایرانی، این آیین کهن را با رفتن به خانه بزرگترها میگذرانند. به عقیده بزرگترها آوردن میوههای مختلف خشک و تر و میوههای سرخفام که به «شب چره» معروف است، همراه با خوراکیهای دیگر شگون داشته و زمستان پر برکتی را نوید میدهد. در میهمانی شب یلدا که همه دور هم جمع میشدند مادر بزرگها نقش محوری داشتند. در گلپایگان بخصوص در بعضی مواقع که مادر بزرگها در آوردن تنقلات تأخیر میکنند کوچکترها شعر «هر که نیارد شب چره - انبارش موش بچره» سر میدهند، که مادربزرگ در آوردن «شب چره» تعجیل میکند. دراین شب اغلب مردم قزوین با خوردن سبزی پلو با ماهیدودی و سپس هندوانه، انار، انواع تنقلات از جمله کشمش، گردو، تخمه، آجیل مشگلکشا و انجیر خشک، شب نشینی خود را به اولین صبح زمستانی گره میزنند. به عقیده مادر بزرگهای قزوینی اگر دراین شب ننه سرما گریه کند باران میبارد، اگر پنبههای لحاف بیرون بریزد برف میآید و اگر گردنبند مراوریدش پاره شود تگرگ میآید. یکی دیگر از آداب و رسوم «شب یلدا» فرستادن «خونچه چله» از سوی داماد به عنوان هدیه زمستانی برای عروس است. در این خونچه برای عروس پارچه، جواهر، کلهقند و هفت نوع میوه مثل گلابی هندوانه، خربزه، سیب، به با تزئینات خاصی فرستاده میشود.
شب چله در میان مردم لرستان دارای آداب و رسوم خاصی است و به آن «شو اول قاره» میگویند. شب نشینی، دید و بازدید اقوام، فال چهل سرو، فال حافظ، پختن غذاهای خاص این شب، دراز کردن شال یا چادری از پشت بام همسایه برای دریافت آجیل و میوه از سوی دیگر همسایگان و خواندن اشعاری به همین منظور از برنامههای ویژه شب یلدا در شهرهای مختلف لرستان است. در این شب همچنین مردم استان با استفاده از گندم، شاهدانه، کنجد و گردو، تنقلاتی خاص تهیه میکنند و با جمع شدن افراد خانواده کنار هم از آن استفاده میکنند.
در لرستان شب چله (شو اول قاره) گندم شیره هم میخورند که از این طریق گندم را در شیره میخیسانند و زردچوبه و نمک را با آن مخلوط میکنند سپس آن را روی ساج برشته میکنند و همراه بادام، گردو، کشمش، سیاه دانه و کنجد مخلوط میکنند.
در لرستان شب چله (یلدا=شو اول قاره)، نوجوانان و جوانان با رفتن به پشت بام همسایه خود و دراز کردن شالی، اشعار زیر را بلند بلند میخوانند و همسایه در شال آنها آجیل، شیرینی و میوه و گندم شاهدانه میگذارد.
«امشو اول قاره، خیر د هونت بواره» امشب اول یلدا یا اول زمستان است خیر از خانه ات ببارد.
«نون و پنیر و شیره _ کیخا هونت نمیره» نان و پنیر و شیره کدخدا (صاحب خانه) خانه ات نمیرد.
«چی به علی کوشکه بیاره» چیزی بده علی کوچک یا بچه ات بیاورد...
صاحب خانه کمی آجیل گندم برشته با میوه و شیرینی در شال بچهها میگذارد و بچهها ضمن بالا کشیدن شال و محتویاتش به عنوان تشکر از صاحب خانه، تکرار میکنند:
«امشو اول قاهاره نون و پنیر و شیره کیخا هونت نمیره» (امشب اول یلدا یا اول زمستان است نان و پنیر و شیره کدخدا خانه ات نمیرد) سپس، شال را برمیدارند و به روی پشت بامهای دیگر میروند و دوباره ترانه فوق را میخوانند.[۱۷]
انار و هندوانه جزو مهمترین ملزومات شب یلدا هستند. همچنین آجیل شب یلدا نیز در ایران طرفدار بسیاری دارد.
برای نیاکان ایرانیها که به آئین مهر دلبستگی داشتند، رنگ قرمز (نماد نور خورشید) گرامی بود. رنگ سرخ انار و هندوانه، و انتخاب سیب قرمز و سنجد در سفره شب یلدا چه بسااشاره به همین موضوع است.
در خراسان بزرگ تا کشمیر شب چله بزرگ مورد تکریم بوده است. بخصوص در افغانستان بخشهایی از پاکستان و شمال هند و کشمیر به شب یلدا شب چله کلان chillai kalan میگویند. بخصوص در میان تاجیکان شب چله کلان (بزرگ) با آیینهایی همراه است. این آیینها شباهت زیادی به آیینهای شب چله ایرانی دارد.
در مزار شریف، همه ساله با نزدیک شدن به آخرین و طولانیترین شب از فصل پاییز که چله بزرگ نام دارد، مردم فرهنگ دوست ولایت بلخ در شمال افغانستان با آداب و رسوم خاص خود به استقبال این شب میروند.[۳]
جمهوری آذربایجان در پی آن است تا یلدا که یکی از آئینهای باستانی و ملی ایران با قدمتی ۸ هزار ساله است را با نام خود ثبت کند.[۱۸]